Τα διαφορετικά είδη μνήμης

Η μνήμη είναι μια γνωστική λειτουργία που επιτρέπει στον εγκέφαλο να αποκτά, να αποθηκεύει, να διατηρεί και αργότερα να ανακτά πληροφορίες. Μας δίνει τη δυνατότητα να θυμόμαστε προηγούμενες εμπειρίες, γεγονότα, εντυπώσεις, δεξιότητες και συνήθειες που έχουμε μάθει στο παρελθόν. Είναι το αποτέλεσμα των πραγμάτων που μαθαίνουμε και διατηρούμε από τη δραστηριότητα ή την εμπειρία μας.

Υπάρχουν τρεις κύριες διαδικασίες που εμπλέκονται στη μνήμη: κωδικοποίηση, αποθήκευση και ανάκτηση. Τείνουμε να βλέπουμε τη μνήμη ως ένα σύστημα μνήμης υπολογιστή όπου αποθηκεύονται τα πάντα. Στην πραγματικότητα, είναι πολύ πιο περίπλοκο από αυτό. Η μνήμη δεν είναι μια άψογη διαδικασία, οι άνθρωποι δεν θυμούνται όλα όσα τους έχουν συμβεί και οι αναμνήσεις μπορεί να αλλάξουν και να διαστρεβλωθούν. Με άλλα λόγια, η μνήμη είναι ένα σύνολο κωδικοποιημένων νευρικών συνδέσεων στον εγκέφαλο.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι μνήμης. Το να θυμάστε τι φάγατε το βράδυ, διαφέρει από το να θυμάστε το γεγονός ότι το Λονδίνο είναι η πρωτεύουσα του Ηνωμένου Βασιλείου. Το είδος των πληροφοριών που απομνημονεύονται ή ανακαλούνται εμπλέκουν τον εγκέφαλο με διαφορετικούς τρόπους. Οι επιστήμονες μελετούν τη μνήμη για δεκαετίες και έχουν προταθεί αρκετά μοντέλα για την ταξινόμηση των τύπων της μνήμης και την εξήγηση της βασικής δομής και λειτουργίας της. Σε αυτήν την ενότητα, θα βασιστούμε στο μοντέλο που προτάθηκε αρχικά το 1968 από τους Richard Atkinson και Richard Shiffrin, το οποίο περιγράφει τρία ξεχωριστά στάδια της μνήμης: αισθητηριακή μνήμη, βραχυπρόθεσμη μνήμη και μακροπρόθεσμη μνήμη.

Η αισθητηριακή μνήμη είναι η συντομότερη μορφή μνήμης και θεωρείται το πρώτο βήμα της μνήμης. Διαρκεί μόνο για μια πολύ σύντομη περίοδο, συνήθως όχι περισσότερο από ένα δευτερόλεπτο.

Καθημερινά, οι αισθήσεις σας λαμβάνουν συνεχώς μια τεράστια ποσότητα πληροφοριών σχετικά με αυτά που βλέπετε, αισθάνεστε, μυρίζετε, ακούτε και γεύεστε. Αν και αυτές οι πληροφορίες είναι σημαντικές, είναι αδύνατο να θυμάστε κάθε λεπτομέρεια σχετικά με αυτό που βιώνετε κάθε στιγμή. Αντίθετα, η αισθητηριακή σας μνήμη σας βοηθά να συνδυάσετε μια αίσθηση του κόσμου με βάση πρόσφατες εικόνες, ήχους και άλλες αισθητηριακές εμπειρίες, επιτρέποντάς σας να εστιάσετε για λίγο την προσοχή σας σε σχετικές λεπτομέρειες.

Μερικά παραδείγματα αισθητηριακής μνήμης περιλαμβάνουν:

• καταγραφή των ήχων που συναντά ένα άτομο σε μια βόλτα
• σύντομη αναγνώριση του οπτικού πεδίου ενός ατόμου
• ο ήχος του συναδέλφου σας να πληκτρολογεί στον υπολογιστή του δίπλα σας

Η αισθητηριακή μνήμη μας επιτρέπει να διατηρήσουμε για λίγο την εντύπωση ενός περιβαλλοντικού ερεθίσματος ακόμα και μετά το τέλος της αρχικής πηγής πληροφοριών. Μόλις αρχίσουμε να δίνουμε προσοχή στην πηγή των πληροφοριών, αρχίζουμε να θυμόμαστε και μετά μπορούμε να μεταφέρουμε σημαντικές λεπτομέρειες στο επόμενο στάδιο της μνήμης, το οποίο είναι γνωστό ως βραχυπρόθεσμη μνήμη. Για να δώσουμε ένα συγκεκριμένο παράδειγμα, όταν μια συγκεκριμένη αισθητηριακή εμπειρία γίνεται σχετική, όπως η μυρωδιά από κάτι στην κουζίνα, μπορεί να μετακινηθεί σε άλλους τύπους μνήμης.

Ρίξτε μια ματιά σε αυτό το βίντεο που εξηγεί τι είναι η αισθητηριακή μνήμη σε δύο λεπτά: https://www.youtube.com/watch?v=tHwD5Ut0cmE

Η βραχυπρόθεσμη μνήμη είναι η πληροφορία που γνωρίζουμε ή σκεφτόμαστε αυτήν τη στιγμή. Αποθηκεύει πληροφορίες προσωρινά, 20 έως 30 δευτερόλεπτα, και στη συνέχεια τις απορρίπτει ή τις μεταφέρει στη μακροπρόθεσμη μνήμη.

Η βραχυπρόθεσμη μνήμη είναι αυτό που χρησιμοποιούμε για να κρατάμε πληροφορίες στο κεφάλι μας ενώ συμμετέχουμε σε άλλες γνωστικές διαδικασίες. Για να το κάνουμε αυτό, επαναλαμβάνουμε προφορικά ή διανοητικά πληροφορίες για να τις θυμόμαστε. Το επαναλαμβάνουμε χωρίς να σκεφτόμαστε τη σημασία του ή να το συνδέουμε με άλλες πληροφορίες.

Παραδείγματα βραχυπρόθεσμης μνήμης:

• Απομνημόνευση μιας σειράς 5–7 λέξεων και επανάληψη της
• Απομνημόνευση ενός αριθμού τηλεφώνου για αρκετή ώρα για να πραγματοποιήσετε την κλήση
• Σύντομη διατήρηση πληροφοριών από μια πρόταση που έχετε διαβάσει, για να κατανοήσετε την επόμενη πρόταση.

Οι βραχυπρόθεσμες αναμνήσεις ξεχνιούνται γρήγορα, η προσοχή σε αυτές τις πληροφορίες της επιτρέπει να συνεχίσει στο επόμενο στάδιο: μακροπρόθεσμη μνήμη

Ρίξτε μια ματιά σε αυτό το βίντεο που εξηγεί τι είναι η βραχυπρόθεσμη μνήμη σε δύο λεπτά: https://www.youtube.com/watch?v=cnNx9R1At9s

Η μακροπρόθεσμη μνήμη είναι το σύστημα του εγκεφάλου μας για την αποθήκευση, τη διαχείριση και την ανάκτηση πληροφοριών. Έχει απεριόριστη χωρητικότητα και διάρκεια. Οι μακροπρόθεσμες αναμνήσεις είναι λίγο πιο περίπλοκες από τις βραχυπρόθεσμες. Οτιδήποτε συνέβη πριν από λίγα λεπτά αποθηκεύεται στη μακροπρόθεσμη μνήμη. Η ισχύς της μνήμης ποικίλλει και εξαρτάται από το πόσο συχνά ανακαλούμε ή χρησιμοποιούμε μια συγκεκριμένη πληροφορία.

Παρακολουθήστε: Η μακροπρόθεσμη μνήμη εξηγείται σε δύο λεπτά: https://www.youtube.com/watch?v=mfDpXj67z2I

Ωστόσο, η μακροπρόθεσμη μνήμη είναι πολύπλοκη και υπάρχουν διάφοροι τύποι:

  3.1 Άρρητη

Η άρρητη μνήμη είναι ένας τύπος μακροπρόθεσμης μνήμης που απαιτεί συνειδητή σκέψη. Είναι αυτό που οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν στο μυαλό τους όταν σκέφτονται μια ανάμνηση. Μπορεί να είναι συνειδητές αναμνήσεις γεγονότων, αυτοβιογραφικά γεγονότα ή πράγματα που μαθαίνει ένα άτομο. Υπάρχουν δύο είδη άρρηκτης μνήμης: η επεισοδιακή και η σημασιολογική.

  3.1.1 Επεισοδιακή

Η επεισοδιακή μνήμη περιλαμβάνει τις συγκεκριμένες εμπειρίες που έχουμε ζήσει. Πρόκειται για αναμνήσεις γεγονότων ή αυτοβιογραφικά γεγονότα, σχετίζονται με την προσωπική μας ζωή. Μελέτες έχουν δείξει ότι είναι δυνατή η ανασύσταση των επεισοδιακών αναμνήσεων, η προσαρμογή και η αλλαγή τους ανάλογα με το πλαίσιο που τις ανακαλούμε. Επομένως, οι επεισοδιακές αναμνήσεις δεν είναι πάντα ακριβείς. Η ικανότητά μας να διατηρούμε επεισοδιακές αναμνήσεις εξαρτάται από το πόσο συναισθηματικά ισχυρή είναι η εμπειρία.

Παραδείγματα:

• Τι είχατε για βραδινό χθες
• Όταν επισκεφθήκατε μια συγκεκριμένη πόλη για πρώτη φορά
• Με ποιον πήγατε σε ένα συγκεκριμένο πάρτι
• Την ημέρα που παντρευτήκατε

  3.1.2 Σημασιολογική

Οι σημασιολογικές μνήμες είναι γενικές γνώσεις για τον κόσμο. Ένα άτομο μπορεί να θυμάται ένα δεδομένο ή γεγονός που δεν το βίωσε επειδή το έμαθε ή το μελέτησε. Για παράδειγμα, πιθανότατα γνωρίζετε πώς μοιάζει η ανθρώπινη καρδιά επειδή το έχετε μάθει στο σχολείο, γνωρίζετε τους γραμματικούς κανόνες της μητρικής σας γλώσσας ή μπορείτε να απαριθμήσετε τις πρωτεύουσες των πόλεων της Ευρώπης.

  3.2 Άδηλη

Οι άδηλες αναμνήσεις είναι πληροφορίες που διατηρείτε ασυνείδητα και αβίαστα. Είναι τα πράγματα που δεν προσπαθείτε σκόπιμα να θυμηθείτε και αποθηκεύονται στην άρρητη μνήμη. Αυτού του είδους οι αναμνήσεις επηρεάζουν τη συμπεριφορά ενός ατόμου.

Παραδείγματα:

• Οδηγώντας ποδήλατο
• Μιλώντας μια γλώσσα
• Οδηγώντας ένα αμάξι
• Περπατώντας στη γειτονιά σας
• Θυμάστε τους στίχους ενός τραγουδιού αφού ακούσετε τις πρώτες νότες

Αυτές είναι δεξιότητες που μαθαίνεις και μετά δεν χρειάζεται να τις ξαναμάθεις για να τις εκτελέσεις.

Τα πράγματα που μάθατε έγιναν με την επανάληψη αυτόματα με την πάροδο του χρόνου και τώρα δεν χρειάζεται να σκέφτεστε τα διάφορα βήματα που πρέπει να ακολουθήσετε για να εκτελέσετε μια εργασία.

   3.2.1 Ενεργοποίηση        

Η ενεργοποίηση είναι ένα μέρος της άδηλης μνήμης που επηρεάζει διακριτικά τη συμπεριφορά σας και τον τρόπο που αντιλαμβάνεστε τον κόσμο. Ενεργοποίηση σημαίνει ότι ανταποκρίνεστε σε ένα ερέθισμα. Για παράδειγμα, ένας καπνιστής μπορεί να λαχταράει ένα τσιγάρο μετά από ένα γεύμα.

  3.2.2  Διαδικαστική

Η διαδικαστική μνήμη είναι ένας τύπος άδηλης μνήμης που αποτελείται από πληροφορίες μυϊκών κινήσεων που έχουμε μάθει να αυτοματοποιούμε μέσω της εξάσκησης. Για παράδειγμα, μαθαίνοντας πώς να περπατάτε, να ρίχνετε μια μπάλα ή να μετακινείτε ένα ποντίκι υπολογιστή. Στην αρχή, έπρεπε να μάθεις να κάνεις αυτά τα πράγματα και να θυμάσαι συγκεκριμένες δεξιότητες, αλλά τελικά αυτές οι εργασίες έγιναν αυτόματο μέρος της διαδικαστικής μνήμης.

Όπως είδαμε, η μνήμη είναι ένα πολύπλοκο σύστημα που οι επιστήμονες μελετούν εδώ και χρόνια. Πώς μπορείτε να βελτιώσετε τη μνήμη σας; Ακολουθούν μερικές συμβουλές παρακάτω:

• Κοιμηθείτε αρκετά. Ενώ κοιμόμαστε, ο εγκέφαλός μας επεξεργάζεται και αποθηκεύει μακροπρόθεσμες αναμνήσεις.
• Ελαχιστοποιήστε το άγχος καθώς μπορεί να αλλάξει τον τρόπο αποθήκευσης των πληροφοριών
• Ελαχιστοποιήστε τους περισπασμούς κατά την εκμάθηση νέων πληροφοριών: μειώστε τον θόρυβο, απενεργοποιήστε το τηλέφωνό σας κ.λ.π.
• Κάντε μια υγιεινή διατροφή. Οι επιστήμονες συνιστούν την κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά για να διατηρηθεί ο εγκέφαλος νέος και να διατηρηθεί η λειτουργία της μνήμης καθώς γερνάμε.
• Παίξτε παιχνίδια εγκεφάλου. Ασκήστε τον εγκέφαλό σας όπως θα κάνατε με το σώμα σας.

Θέλετε να μάθετε περισσότερους τρόπους για να βελτιώσετε τη μνήμη σας; Δείτε αυτό το βίντεο:

https://www.youtube.com/watch?v=NrEafQNV9KQ