Различни видови на меморија

Меморијата е когнитивна функција која му овозможува на мозокот да стекнува, складира, задржува и подоцна добива информации. Ни дава можност да се сеќаваме на минатите искуства, претходно научени факти, искуства, впечатоци, вештини и навики. Мозокот е складиште на нешта научени и задржани од нашата активност или искуство.

Постојат три главни процеси вклучени во меморијата: кодирање, складирање и пребарување. Имаме тенденција да ја гледаме меморијата како компјутерски мемориски систем кадешто сè е складирано. Всушност, тоа е многу покомплексно од тоа. Меморијата не е беспрекорен процес, луѓето не паметат се што им се случило, а сеќавањата можат да се променат и да се искриват. Со други зборови, меморијата е збир на кодирани нервни врски во мозокот.

Постојат различни типови на меморија. Сеќавањето на она што сте го јаделе за вечера се разликува од сеќавањето на фактот дека Лондон е главен град на Велик Британија. Видот на информации што се меморираат или потсетуваат го ангажираат мозокот на различни начини. Научниците ја проучуваат меморијата со децении и се предложени неколку модели за класифицирање на типовите на меморија и објаснување на нејзината основна структура и функција. Во овој модул, ќе се потпреме на моделот на сцена првично предложен во 1968 година од Ричард Аткинсон и Ричард Шифрин, кој опишува три одделни фази на меморијата: сетилна меморија, краткорочна меморија и долгорочна меморија.

Сетилната меморија е најкратката форма на меморија и се смета за првиот чекор на помнење. Трае краток период, најчесто не подолго од една секунда.

Секој ден, вашите сетила постојано добиваат огромна количина на информации за она што го гледате, чувствувате, мирисате, слушате и вкусите. Иако оваа информација е важна, невозможно е да се запамети секој детал за она што го доживувате во секој момент. Наместо тоа, вашата сетилна меморија ви помага да го соберете чувството за светот врз основа на неодамнешните глетки, звуци и други сетилни искуства, овозможувајќи ви накратко да го фокусирате вашето внимание на релевантни детали.

Некои примери за сетилна меморија се следниве:

• восприемање на звуците при прошетка;
• кратко восприемање на нешто во видокругот на гледање;
• звукот на пишување на тастатурата на колегата, којшто седи до вас.

Сетилната меморија ни овозможува накратко да задржиме впечаток на дразба од околината дури и откако ќе заврши оригиналниот извор на информации. Откако ќе почнеме да обрнуваме внимание на изворот на информации, почнуваме да се сеќаваме и потоа можеме да пренесеме важни детали во следната фаза од меморијата, која е позната како краткорочна меморија. Да дадеме конкретен пример, кога одредено сетилно искуство станува релевантно, како што е мирисот на нешто во кујната, тоа може да се префрли на други видови меморија.

Погледнете го видеото во прилог, во коешто е објаснето што претставува сетилната меморија, во две минути:

https://www.youtube.com/watch?v=tHwD5Ut0cmE

Краткотрајната меморија е информација за која моментално сме свесни или за која размислуваме. Ги зачувува информациите привремено, 20 до 30 секунди, а потоа ги отфрла или ги пренесува во долгорочна меморија.

Краткорочната меморија е она што го користиме за да ги задржиме информациите во нашата глава додека се вклучуваме во други когнитивни процеси. За да го направиме тоа, ние вербално или ментално ги повторуваме информациите за да ги запомниме. Го повторуваме без да размислуваме за неговото значење или да го поврзуваме со други информации.

Примери за краткотрајна меморија:

• да се запомни низа од 5 до 7 зборови и да се повторат;
• да се запомни телефонски број додека да не се јавите на истиот;
• да се задржат информации, добиени од прочитана реченица, со цел да се добие смисла на следната реченица.

Краткотрајните сеќавање се забораваат за кратко време, а присуството на овие сеќавања овозможува да се премине на следната фаза, односно долгорочна меморија.

Погледнете: краткотрајната меморија објаснета за две минути:

https://www.youtube.com/watch?v=cnNx9R1At9s

Долгорочна меморија е системот на нашиот мозок за складирање, управување и преземање информации. Има неограничен капацитет и времетраење. Долгорочните сеќавања се малку посложени од краткорочните. Сè што се случило пред повеќе од неколку минути се чува во долгорочна меморија. Јачината на меморијата варира и зависи од тоа колку често се сеќаваме или користиме одредена информација.

Погледнете: долгорочната меморија објаснета во две минути

https://www.youtube.com/watch?v=mfDpXj67z2I

Во секој случај, долгорочната меморија е комплексна и има неколку видови:

  3.1 Експлицитна

Експлицитната меморија е вид на долгорочна меморија која бара свесна мисла. Тоа е она што повеќето луѓе го имаат на ум кога мислат на спомен. Тоа може да бидат свесни сеќавања на настани, автобиографски факти или работи што едно лице ги учи. Постојат два вида експлицитна меморија: епизодна и семантичка

  3.1.1 Епизодна

Епизодната меморија ги вклучува конкретните искуства што сме ги живееле. Ова се сеќавања на настани или автобиографски факти, тие се однесуваат на нашиот личен живот. Студиите покажаа дека е можно да се реконструираат епизодните сеќавања, да се приспособат и менуваат во зависност од контекстот на кој се сеќаваме. Затоа, епизодните сеќавања не се секогаш точни. Нашата способност да задржиме епизодни спомени зависи од тоа колку емотивно моќно е искуството.

Примери:

• што сте јаделе за вечера минатата вечер;
• кога сте посетиле град за прв пат;
• со кого сте биле на одредена забава;
• денот кога сте се венчале.

  3.1.2 Семантичка

Семантичките сеќавања се општо знаење за светот. Едно лице може да се сети на факт или настан што не го доживеал затоа што го научил или проучувал. На пример, веројатно знаете како изгледа човечкото срце затоа што сте учеле на училиште, ги знаете граматичките правила на вашиот мајчин јазик или можете да ги наведете главните градови на Европа.

  3.2 Имплицитна

Имплицитните сеќавања се информации што ги задржувате несвесно и без напор. Нештата што не се обидувате намерно да ги запомните се зачувани во имплицитна меморија. Овој тип на сеќавања влијаат на однесувањето на една личност.

Пример:

• возење велосипед;
• зборување јазик;
• возење автомобил;
• прошетка низ околината;
• да се потсетите на текстот на целата песна после само еден стих.

Ова се вештини кои ги учите и потоа не мора повторно да ги научите за да ги изведете. Работите што ги научивте станаа автоматски со текот на времето со повторување и сега не треба да размислувате за различните чекори што треба да ги следите за да извршите задача.

   3.2.1 Примирање

Примирањето е дел од имплицитната меморија што суптилно влијае на вашето однесување и на тоа како го перцепирате светот. Примирањето значи дека реагирате на стимул. На пример, пушач може да посака цигара после оброк.

  3.2.2 Procedural

Поцедурална

Како што видовме, меморијата е сложен систем што научниците го проучуваат со години. Како можете да ја подобрите вашата меморија? Еве неколку совети подолу:

• спијте доволно. Додека спиеме, нашиот мозок обработува и складира долгорочни спомени. 
• Намалете го стресот на минимум бидејќи може да го промени начинот на складирање на информациите 
• Сведете го одолговлекувањето на минимум додека учите нови информации: намалете го шумот, исклучете го телефонот итн.
• Хранете се здраво. Научниците препорачуваат да се јаде храна богата со антиоксиданси за да се одржи мозокот млад и да се одржи функцијата на меморијата како што старееме. 
• Играјте мозочни игри. Вежбајте го мозокот исто како што би правеле со вашето тело.

Сакате да знаете повеќе начини како да ја подобрите вашата меморија? Погледнете го следново видео:

https://www.youtube.com/watch?v=NrEafQNV9KQ