Πού είναι ο Γουόλι: Διατηρώντας την οξυδέρκειά σας στην τρίτη ηλικία

Ο εγκέφαλός μας λαμβάνει συνεχώς έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών μέσω των αισθητηρίων οργάνων μας, ήτοι των ματιών, των αυτιών, της μύτης, του στόματος και του δέρματος. Καθώς η ποσότητα των πληροφοριών που φτάνουν είναι πολύ μεγάλη για να την επεξεργαστεί στο σύνολό της, η προσοχή λειτουργεί ως ένα είδος φίλτρου για να επιλέξει αυτό που μας φαίνεται σημαντικό και να το επεξεργαστεί με προτεραιότητα. Χάρη στην προσοχή μπορούμε να ακούσουμε μια συζήτηση σε ένα θορυβώδες δωμάτιο, να βρούμε ένα αντικείμενο μέσα σε έναν σωρό ακαταστασίας ή να εντοπίσουμε ένα ζώο που διασχίζει τον δρόμο ενώ οδηγούμε το αυτοκίνητο μας.  Παρά τον κατακλυσμό πληροφοριών που πλημμυρίζει τις αισθήσεις μας, η προσοχή μας επιτρέπει να εστιάζουμε σε αυτό που έχει σημασία και να ενεργούμε ανάλογα.

Η προσοχή είναι μια συμπεριφορική και γνωστική διαδικασία, γεγονός που σημαίνει ότι οι συναισθηματικοί παράγοντες και η ατομική μαθησιακή εμπειρία επηρεάζουν αυτό που αντιλαμβανόμαστε και επεξεργαζόμαστε. Ο τομέας της ψυχολογίας του καταναλωτή έχει διεξάγει πολλές έρευνες σχετικά με το τι μας ελκύει στα προϊόντα ή σχετικά με την τοποθέτησή τους στα ράφια. Η διαφήμιση έγινε πιο εξατομικευμένη με τη χρήση των προφίλ των καταναλωτών, προκειμένου να προσελκύσει καλύτερα την προσοχή των προαναφερθέντων. Όλοι γνωρίζουμε το παράδειγμα του «κοκτέιλ πάρτι» όταν παρακολουθούμε τη συζήτηση μιας μικρής ομάδας και ξαφνικά ακούμε από μια γειτονική ομάδα μια λέξη, μπορεί να είναι το όνομά μας ή κάποια άλλη λέξη, που τραβάει την προσοχή μας.

Τα μάτια είναι το σημαντικότερο αισθητήριο όργανό μας, καθώς μας επιτρέπει να διακρίνουμε χρώματα, σχήματα, κινήσεις, ταχύτητες και αποστάσεις, να αναγνωρίζουμε ανθρώπους και να προσανατολιζόμαστε στον χώρο. Τα οπτικά ερεθίσματα γίνονται αντιληπτά και μετατρέπονται σε ηλεκτρικά σήματα. Στη συνέχεια, οι πληροφορίες διαβιβάζονται στον εγκέφαλό μας μέσω του οπτικού νεύρου. Η ποσότητα των πληροφοριών που μεταδίδονται από τον αμφιβληστροειδή μας στον εγκέφαλο υπολογίζεται σε 108-109 bit ανά δευτερόλεπτο. Ξεπερνά κατά πολύ αυτό που μπορεί να αντιληφθεί συνειδητά ο εγκέφαλός μας. Η οπτική προσοχή επιλέγει τις σχετικές πληροφορίες, για παράδειγμα ένα εμπόδιο που πρέπει να αποφύγουμε, και φιλτράρει τις άσχετες πληροφορίες από αυτό που βλέπουμε.

Οι 3 τύποι προσοχής

Η οπτική προσοχή αποτελείται από 3 τύπους που χρησιμοποιούμε συνεχώς:

• Η επιλεκτική ή εστιασμένη προσοχή είναι η δεξιότητά μας να εστιάζουμε σε σχετικές πληροφορίες. Πρόκειται για την ικανότητα του εγκεφάλου να εστιάζει σε ένα ερέθισμα-στόχο, ανεξάρτητα από το πόσο διαρκεί η προσήλωση.

Οι ψυχολόγοι αποκαλούν αυτό το φαινόμενο «αντιληπτική τύφλωση»: Ενώ εστιάζουμε σε έναν επιλεγμένο στόχο, σβήνουμε την υπόλοιπη εικόνα.

• Η παρατεταμένη προσοχή είναι η ικανότητά μας να συγκεντρωνόμαστε σε μια εργασία για ένα συνεχές χρονικό διάστημα χωρίς να αποσπάται η προσοχή μας, για παράδειγμα, όταν παρακολουθούμε ένα βίντεο, διαβάζουμε ένα βιβλίο, ζωγραφίζουμε μια εικόνα, φτιάχνουμε ένα αυτοκίνητο, …

Η διαιρεμένη προσοχή είναι η ικανότητά μας να δίνουμε προσοχή σε διαφορετικά ερεθίσματα ή δραστηριότητες ταυτόχρονα, επιτρέποντάς μας να κάνουμε και τα δύο ταυτόχρονα και να αντιλαμβανόμαστε το σύνολο του περιβάλλοντος. Η διαιρεμένη προσοχή μας επιτρέπει επίσης να κρατάμε προσωρινά στο μυαλό μας και να επεξεργαζόμαστε μια μικρή ποσότητα πληροφοριών για να απαντήσουμε σε μια ερώτηση ή να λύσουμε ένα πρόβλημα, ενώ ο εγκέφαλός μας είναι απασχολημένος με μια άλλη εργασία. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η αποστολή γραπτών μηνυμάτων ενώ περπατάμε, η συνομιλία ενώ οδηγούμε ή το φαγητό ενώ βλέπουμε ειδήσεις. Ωστόσο, η απόδοση σε τουλάχιστον μία από τις εργασίες συχνά μειώνεται.

Όπως είδαμε παραπάνω, είναι προσωπικό σε τι εστιάζουμε όταν παρατηρούμε το περιβάλλον μας, ποια ερεθίσματα τραβούν την προσοχή μας, καθώς πρόκειται για μια γνωστική λειτουργία, και —όπως με κάθε άλλη γνωστική λειτουργία— μπορούμε να εκπαιδεύσουμε την οπτική μας προσοχή! Οι καλές δεξιότητες προσοχής είναι επίσης απαραίτητες για άλλες λειτουργίες, όπως η μνήμη ή ο προγραμματισμός.

Η επεξεργασία των οπτικών πληροφοριών είναι η προϋπόθεση κάθε μαθησιακής διαδικασίας, καθώς οι πληροφορίες αποθηκεύονται στη μνήμη μας. Πάνω απ’ όλα, όμως, μας επιτρέπει να προσανατολιζόμαστε χωρικά, να αναγνωρίζουμε σημαντικές λεπτομέρειες και να αντιλαμβανόμαστε πιθανούς κινδύνους. Η οπτική προσοχή μας επιτρέπει να εκτελούμε καθημερινές εργασίες χωρίς να τραυματιζόμαστε. Παράγοντες που μειώνουν σημαντικά την οπτική μας προσοχή είναι το άγχος, η κόπωση ή το αλκοόλ.

Όσο μεγαλώνουμε, τόσο περισσότερο μειώνεται η όραση και η οπτική μας προσοχή, ενώ ταυτόχρονα επιβραδύνεται ο χρόνος της αντίδρασής μας. Εντούτοις, έχει αποδειχθεί ότι για τη μειωμένη οπτική προσοχή δεν ευθύνεται μόνο η μειωμένη όραση, η οποία διορθώνεται σε μεγάλο βαθμό με τη χρήση γυαλιών, αλλά η ίδια η δεξιότητας της προσοχής διότι πρόκειται για μια ηλικιακή μείωση της γνωστικής λειτουργίας. Επομένως, κάθε ηλικιωμένος οδηγός θα δεν θα πρέπει να περιοριστεί σε ένα τεστ οράσεως, αλλά θα χρειαστεί κι ένα γνωστικό τεστ οπτικής προσοχής.

Μπορεί όμως η εκπαίδευση του εγκεφάλου να επιβραδύνει πραγματικά αυτή την αναπόφευκτη διαδικασία; Τα αποτελέσματα των ερευνών είναι αμφιλεγόμενα, καθώς είναι σχεδόν ανύπαρκτες οι μακροχρόνιες μελέτες για να μάθουμε περισσότερα σχετικά με τις προστατευτικές επιδράσεις της εξάσκησης του εγκεφάλου. Ωστόσο, πολλές βραχυπρόθεσμες μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιχνίδια, τόσο τα διαδικτυακά όσο και τα παραδοσιακά επιτραπέζια, βελτιώνουν τις γνωστικές λειτουργίες. Τα αποτελέσματα αυτών των μελετών είναι πολύ ελπιδοφόρα. Φυσικά, ευθύνονται κι άλλοι παράγοντες. Για παράδειγμα, έχει παρατηρηθεί ότι οι άνθρωποι με διανοητικά απαιτητικές δουλειές ή οι όσοι είναι πολύγλωσσοι ή μαθαίνουν κάτι καινούργιο σε μεγάλη ηλικία παρουσιάζουν πιο αργή μείωση των γνωστικών τους δεξιοτήτων σε σχέση με τους άλλους.

Η επιστήμη διακρίνει μεταξύ δύο τύπων διεργασιών στην οπτική προσοχή: επεξεργασία από κάτω προς τα πάνω και επεξεργασία από πάνω προς τα κάτω. Εν συντομία, η επεξεργασία από κάτω προς τα πάνω σημαίνει ότι κάτι τραβάει την προσοχή μας, ήτοι βασίζεται στα ερεθίσματα, ενώ στην επεξεργασία από πάνω προς τα κάτω αναζητούμε έναν οικείο στόχο, ήτοι βασίζεται στη γνώση. Για παράδειγμα, αν θέλετε να αγοράσετε ένα αφρόλουτρο σε ένα φαρμακείο χωρίς να ψάχνετε για μια συγκεκριμένη μάρκα, το ένα ή το άλλο θα τραβήξει την προσοχή σας (= επεξεργασία από κάτω προς τα πάνω). Αλλά, αν ψάχνετε για μια συγκεκριμένη μάρκα που γνωρίζετε καλά, τότε μπορεί να μην προσέξετε καθόλου κάποια από τα άλλα προϊόντα, καθώς είναι απλώς περισπασμοί (= επεξεργασία από πάνω προς τα κάτω).

Όλοι έχουμε ζήσει μια κατάσταση κατά την οποία έχουμε ραντεβού με έναν φίλο και προσπαθούμε να τον εντοπίσουμε μέσα σε ένα πλήθος ανθρώπων.  Γνωρίζοντας το άτομο, θα εστιάσουμε την προσοχή μας σε τουλάχιστον ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτού του φίλου. Υπάρχουν πολλά άλλα παραδείγματα για το πώς χρησιμοποιούμε την οπτική αναζήτηση στην καθημερινή μας ζωή. Είναι η ικανότητά μας να ανιχνεύουμε, να διακρίνουμε και να εντοπίζουμε έναν στόχο με γνωστά χαρακτηριστικά, του οποίου η θέση είναι άγνωστη ανάμεσα σε περισπασμούς με διαφορετικά χαρακτηριστικά.

Ο Γουόλι και οι φίλοι του

Με το παιδικό βιβλίο γρίφων «Πού είναι ο Γουόλι;», ο Άγγλος εικονογράφος Martin Handford δημιούργησε το 1987 έναν χαρακτήρα που έγινε παγκοσμίως γνωστός: τον Γουόλι, που ονομάζεται Waldo στη Βόρεια Αμερική και είναι γνωστός ως Charlie στη Γαλλία ή ως Valli στην Ισλανδία. Η δραστηριότητα είναι ένα τυπικό παιχνίδι οπτικής αναζήτησης. Μέσα σε ένα πλήθος από παρόμοιους περισπασμούς, ο αναγνώστης καλείται να βρει τον Γουόλι και τους φίλους του που επισκέπτονται διάφορα μέρη, όπως η παραλία, ο ζωολογικός κήπος, οι πίστες του σκι… Ο Γουόλι είναι γνωστός για την ξεχωριστή του γκαρνταρόμπα που αποτελείται από μια μπλούζα με άσπρες και κόκκινες ρίγες, μπλε τζιν, καφέ μπότες, ριγέ κάλτσες σε άσπρο και κόκκινο χρώμα, γυαλιά και τον ασπροκόκκινο σκούφο του.

Μετά την έκδοση του πρώτου βιβλίου, το παιχνίδι έγινε τόσο δημοφιλές που σήμερα μετράει μερικές δεκάδες βιβλία, βιντεοπαιχνίδια, σειρές κινουμένων σχεδίων και ακόμη και μία ταινία. Οι χαρακτήρες εξελίχθηκαν επίσης: εκτός από τον Γουόλι, οι αναγνώστες μπορούν να αναζητήσουν τον Γουφ, τη Βίλμα, τη Γουέντα… και να παρακολουθήσουν τις περιπέτειές τους σε μια σελίδα θαυμαστών και στο Facebook.

Η συμβολή του Γουόλι στην επιστήμη

Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2005, ασχολήθηκε με το ερώτημα αν ο εγκέφαλός μας σαρώνει χωρικά τη γεμάτη σελίδα όταν ψάχνει για τον Γουόλι ή κινείται σαν νοητικός προβολέας πάνω από την κατά τα άλλα σκοτεινή σελίδα. Τα ευρήματα της έρευνας υποδηλώνουν ότι ο εγκέφαλός μας εκτελεί έναν συνδυασμό και των δύο. Κατά μία έννοια, σαρώνουμε ένα ευρύτερο οπτικό πεδίο για να δούμε αν υπάρχουν μέσα σε αυτό στοιχεία που αξίζουν την εστιασμένη προσοχή μας.

Ο Waldo βοήθησε επίσης τους ερευνητές να κατανοήσουν καλύτερα τις σταθεροποιητικές κινήσεις των ματιών που εμπλέκονται στην οπτική αναζήτηση. Σε μια μελέτη του 2008, οι οφθαλμικές κινήσεις των συμμετεχόντων καταγράφηκαν ταυτόχρονα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ο ρυθμός των μεταπηδήσεων, ήτοι των μικρών ακούσιων σταθεροποιητικών οφθαλμικών κινήσεων, αυξήθηκε όταν οι συμμετέχοντες βρήκαν τον Γουόλι. Χωρίς τουλάχιστον μία μεταπήδηση ανά δευτερόλεπτο, ο εγκέφαλος δεν επιτυγχάνει οπτική αντίληψη διότι μόνο οι μεταπηδήσεις εξασφαλίζουν τη μετατόπιση του φωτός στον αμφιβληστροειδή. Αυτή η μετατόπιση είναι σημαντική για τους υποδοχείς του αμφιβληστροειδούς για τη μετάδοση των οπτικών πληροφοριών στον εγκέφαλο. Η έρευνα έχει δείξει ότι η παραγωγή μεταπηδήσεων είναι υψηλότερη στο παιχνίδι «Πού είναι ο Γουόλι;» καθώς προκύπτει από την υψηλή προσοχή/γνωστική απαίτηση της εργασίας. 

Όσον αφορά τη μέτρηση του χρόνου αντίδρασης για τον εντοπισμό του Γουόλι, ερευνητικές μελέτες επιβεβαίωσαν ότι οι μετρήσεις των οφθαλμικών κινήσεων είναι πιο ακριβείς, επειδή ο στόχος μπορεί ήδη να εντοπιστεί πριν αντιδράσουμε για να τον εκφράσουμε, ειδικά σε άτομα με πιο αργή κινητική αντίδραση.

Υπάρχουν συμβουλές και κόλπα σχετικά με το πώς να βελτιώσετε στο έπακρο την αναζήτηση του Γουόλι. Για παράδειγμα, θα πρέπει να ξεκινάτε πάντα την αναζήτηση από το κάτω μέρος της αριστερής σελίδας κλπ. αλλά η ευχαρίστηση της αναζήτησης του Γουόλι δεν είναι μόνο θέμα ταχύτητας. Φυσικά, ο σκοπός του παιχνιδιού είναι να βρείτε τον Γουόλι όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, αλλά οι πολύχρωμες εικόνες, οι αμέτρητοι περισπασμοί που όλοι μοιάζουν με τον Γουόλι με την πρώτη ματιά, κάνουν το παιχνίδι συναρπαστικό και διασκεδαστικό.

Ο Βρετανός καλλιτέχνης Stephen Wiltshire είναι παγκοσμίως γνωστός για τα λεπτομερή πανοράματα πόλεων, τα οποία σχεδιάζει καθαρά από μνήμης μετά από μια σύντομη βόλτα με το ελικόπτερο. Μετά από μια γρήγορη ματιά, ο Stephen αποτυπώνει τις πόλεις σε κλίμακα και με λεπτομέρεια, συμπεριλαμβανομένων των κτιρίων με τον σωστό αριθμό παραθύρων.

Διαγνώστηκε ως αυτιστικός σε ηλικία τριών ετών και ανήκει στη μικρή ομάδα των αυτιστικών με σύνδρομο Σαβάν, των αποκαλούμενων «αυτιστικών σοφών» λόγω των αξιοσημείωτων ικανοτήτων τους. Ο Στίβεν διαθέτει φωτογραφική μνήμη. Οι άνθρωποι που έχουν μια τέτοια μνήμη μπορούν να θυμούνται περιεχόμενα, εντυπώσεις ή πληροφορίες όπως σαν να τα έβλεπαν σε μια φωτογραφία. Αυτά τα περιεχόμενα της μνήμης αποθηκεύονται για μεγάλο χρονικό διάστημα και μπορούν να αναπαραχθούν λεπτομερώς.

Αν και οι ικανότητες αυτών των λίγων αυτιστικών σοφών είναι συναρπαστικές, έχει επιβεβαιωθεί από διάφορες ερευνητικές μελέτες ότι τα άτομα με διαταραχές του φάσματος του αυτισμού (ΔΦΑ) παρουσιάζουν γενικά καλύτερες επιδόσεις σε εργασίες οπτικής προσοχής από τους άλλους. Όποιος έχει παίξει ποτέ ένα παιχνίδι μνήμης ή έχει συναρμολογήσει ένα παζλ με ένα αυτιστικό άτομο μπορεί πιθανώς να επιβεβαιώσει αυτή την καλύτερη επίδοση. Οι σύντομοι χρόνοι αντίδρασής τους στην εύρεση του Γουόλι είναι επίσης εξαιρετικοί, γι’ αυτό και το παιχνίδι έχει συμπεριληφθεί σε πολλές μελέτες οπτικής αναζήτησης με αυτιστικά άτομα. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια μιας μελέτης, τα παιδιά με αυτισμό ήταν πολύ αποτελεσματικά στην εύρεση μικρών αντικειμένων σε ένα ακατάστατο οπτικό πεδίο, σε εργασίες όπως η εύρεση του Γουόλι στη σειρά εικονογραφημένων βιβλίων «Πού είναι ο Γουόλι;». Ωστόσο, όταν τους ζητήθηκε να εκτελέσουν μια σύνθετη εργασία, όπως το να διακρίνουν τις διαφορές σε πρόσωπα ανθρώπων που έμοιαζαν μεταξύ τους, δυσκολεύτηκαν πολύ.

Πώς εξηγεί η επιστήμη αυτό το φαινόμενο;

Τα άτομα με αυτισμό παρουσιάζουν μια ιδιαίτερη αντιδραστικότητα σε διάφορα αισθητηριακά ερεθίσματα. Αντιδρούν με υποαντιδραστικότητα ή υπεραντιδραστικότητα ή και τα δύο. Όσον αφορά την όρασή μας, η υποαντιδραστικότητα σημαίνει ότι δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν πρόσωπα και αποφεύγουν την οπτική επαφή, ενώ η υπεραντιδραστικότητα συνεπάγεται αυξημένη αντίληψη των λεπτομερειών. Αυτή η αντιδραστικότητα στα αισθητηριακά ερεθίσματα στα άτομα με αυτισμό έχει συνδεθεί με διαταραχή στην επεξεργασία των αισθητηριακών πληροφοριών. Τα αυτιστικά άτομα φαίνεται ότι δεν είναι σε θέση να φιλτράρουν κατάλληλα το πλήθος των αισθητηριακών πληροφοριών που διεγείρουν συνεχώς το νευρικό μας σύστημα. Βλέπουν το αόρατο και ακούνε τους θορύβους του παρασκηνίου το ίδιο δυνατά με τους άλλους ήχους.

Ο λόγος είναι ότι η επικοινωνία μεταξύ των περιοχών του εγκεφάλου —ιδιαίτερα μεταξύ των αισθητηριακών περιοχών και των περιοχών όπου δημιουργούνται οι εσωτερικές αναφορές— είναι διαφορετική στα άτομα με αυτισμό. Μία από τις υποθέσεις για την υπεροχή των αυτιστικών ατόμων στην οπτική αναζήτηση θεωρεί ότι οι αισθητηριακές πληροφορίες κωδικοποιούνται με μεγάλη ακρίβεια. Αυτή η εστιασμένη και προσανατολισμένη στη λεπτομέρεια όραση τους επιτρέπει να διακρίνουν τους περισπασμούς σχεδόν αμέσως κατά την αναζήτηση ενός στόχου.

Η Καναδή αυτιστική γιατρός Nathalie Engelbrecht συνοψίζει: «Όταν δείχνετε σε έναν νευροτυπικό και έναν αυτιστικό ένα δάσος, βλέπουν όντως τα δέντρα… Αλλά εμείς (οι αυτιστικοί) βλέπουμε επίσης τα έντομα, τα λουλούδια, τα βρύα κλπ., καθώς και τα συστατικά και την πολυπλοκότητά τους».

Κάθε φορά που εξασκούμε την προσοχή και επεξεργαζόμαστε οπτικές πληροφορίες, ο εγκέφαλός μας δημιουργεί συνδέσεις νευρώνων. Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι δύσκολα συνειδητοποιούμε πώς χρησιμοποιούμε τους τρεις τύπους προσοχής (επιλεκτική/εστιασμένη, παρατεταμένη και διαιρεμένη) στην καθημερινή μας ζωή.  Εφαρμόζοντάς τες με συντονισμένο τρόπο, μπορούμε να τις χρησιμοποιήσουμε προς όφελός μας στο μέλλον. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να μάθουμε να ενεργοποιούμε και να απενεργοποιούμε τους εσωτερικούς και εξωτερικούς περισπασμούς. Οι εσωτερικοί περισπασμοί είναι οι σκέψεις που κάνουν το μυαλό μας να περιπλανιέται. Σύμφωνα με ερευνητές του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, χανόμαστε στις σκέψεις μας το 47% του χρόνου που είμαστε ξύπνιοι. Οι εξωτερικοί περισπασμοί είναι καθετί που τραβάει το βλέμμα μας, θόρυβοι, διακοπές… που διαταράσσουν την προσοχή μας.

Ενσυνειδητότητα

Η ενσυνειδητότητα αναφέρεται στην ικανότητα να μένουμε στην παρούσα στιγμή, εστιάζοντας την προσοχή μας αποκλειστικά σε αυτό που κάνουμε τώρα. Να έχουμε πλήρη επίγνωση του εδώ και του τώρα χωρίς να αναπολούμε το παρελθόν ή να αναλογιζόμαστε το μέλλον.

Μπορούμε να εξασκήσουμε την ενσυνειδητότητα στην καθημερινή μας ζωή, εστιάζοντας συνειδητά σε ένα γεύμα, για παράδειγμα. Με το να είμαστε προσεκτικοί σε ό,τι προσλαμβάνουν οι αισθήσεις μας εκείνη τη στιγμή … τη μυρωδιά, την όψη, τη γεύση, την υφή, το χρώμα του γεύματος. Μπορούμε επίσης να εξασκήσουμε την ενσυνειδητότητα σε πολλές άλλες καθημερινές καταστάσεις, όπως το περπάτημα, η ποδηλασία, το μαγείρεμα, η συζήτηση….

Εστιασμένος διαλογισμός

Μέσω του διαλογισμού κατευθύνουμε τη συγκέντρωσή μας σε ένα συγκεκριμένο σημείο, μπορεί να είναι ένας ήχος ή ένα οπτικό αντικείμενο. Ο στόχος είναι να απελευθερώσουμε τις σκέψεις μας και να διατηρήσουμε ή να εστιάσουμε εκ νέου την προσοχή μας σε αυτό το σημείο για να αποτρέψουμε την περιπλάνηση του νου. Όταν το μυαλό μας αρχίζει να περιπλανιέται, κλείνουμε τα μάτια μας και συγκεντρωνόμαστε στην αναπνοή μας πριν τα ανοίξουμε ξανά και επικεντρωθούμε στον ίδιο ή σε άλλο στόχο. Το αντικείμενο της άσκησης είναι να μάθουμε να κατευθύνουμε την προσοχή μας με πιο συνειδητό τρόπο και να απενεργοποιούμε τους εσωτερικούς και εξωτερικούς περισπασμούς.

Σωματική δραστηριότητα

Οι σωματικές δραστηριότητες μπορούν να βελτιώσουν τον χρόνο αντίδρασής μας και μας βοηθούν επίσης να μειώσουμε το άγχος. Με τις ασκήσεις γιόγκα, εστιάζουμε στην αναπνοή μας και χαλαρώνουμε το σώμα και το μυαλό μας. Όταν κάνουμε γιόγκα σε τακτική βάση, μας βοηθά να ηρεμήσουμε τις αισθήσεις μας και να επιτύχουμε καλύτερη εστίαση.

Όλες αυτές οι τεχνικές δεν απαιτούν πολύ χρόνο. Έχει αποδειχθεί ότι λίγα μόνο λεπτά την ημέρα είναι αρκετά για να μειωθούν οι περισπασμοί και να αυξηθεί η συγκέντρωση.